Jamie Bartlett volgt het verhaal van hoe en waarom sociale mediabedrijven de nieuwe poortwachters van informatie zijn geworden, en wat de beslissingen die ze nemen voor ons allemaal betekenen.
Het is 20 jaar geleden sinds Facebook werd gelanceerd en de sociale media die we vandaag de dag kennen – maar het begon allemaal met een gek idee om een hippiedroom te verwezenlijken van het bouwen van een “mondiale bewustzijn”. Het plan was om een verbonden wereld te bouwen, waar iedereen altijd toegang kon krijgen tot iedereen en alles; om de oude poortwachters omver te werpen en informatie vrij te maken. Maar sociale media draaide niet zo uit. In plaats van informatie vrij te maken – veroverde een nieuwe digitale elite de wereld en veranderde zichzelf in de machtigste mensen op aarde.
Nu kunnen zij beslissen wat miljarden van ons elke dag zien. Ze kunnen je versterken. Ze kunnen je verwijderen. Hun platforms kunnen worden gebruikt om sociale bewegingen en opstanden te coördineren. Een content moderator duizenden kilometers verderop kan je leven veranderen. Wat betekent dit voor de democratie – en onze gedeelde werkelijkheid?
Het begint in de zomer van de liefde, met een zelfgemaakt boek dat de tegencultuur leerde hoe ze een nieuwe beschaving konden bouwen – en per ongeluk leidde tot de oprichting van het eerste sociale mediaplatform. Maar een belangrijke beslissing in het midden van de jaren 2000 zou sociale media veranderen in gigantische reclamebedrijven – met dramatische gevolgen voor iedereen. Om te begrijpen hoe we hier zijn gekomen, spoort Jamie de auteur op van een wet uit 1996 die de basis legde voor web 2.0; interviewt de Twitter-medewerkers die verantwoordelijk zijn voor het verbannen van Donald Trump en die de realiteit van ‘contentmoderatie’ uitleggen; en spreekt met de meest beruchte klokkenluider van Facebook in een stoffige kamer in Oxford. Hij gaat op zoek naar mensen van wie de levens zijn veranderd door de beslissingen van deze nieuwe poortwachters: een vader wiens dochter is omgekomen door sociale media, een Nobelprijswinnende journalist uit de Filippijnen die besloot om zich te verzetten tegen een dictator en de zoon van een Ethiopische professor die vastbesloten is om de moord op zijn vader te wreken. Verre van voorbij te zijn, ontdekt Jamie dat de strijd over wie de informatie van de wereld controleert pas net is begonnen.
Jamie Bartlett traces the story of how and why social media companies have become the new information gatekeepers, and what the decisions they make mean for all of us.
It’s 20 years since Facebook launched and the social media we know today – but it all started with a crazy idea to realise a hippie dream of building a “global consciousness”. The plan was to build a connected world, where everyone could access everyone and everything all the time; to overthrow the old gatekeepers and set information free.
But social media didn’t turn out that way. Instead of setting information free – a new digital elite conquered the world and turned themselves into the most powerful people on the planet.
Now, they get to decide what billions of us see every day. They can amplify you. They can delete you. Their platforms can be used to coordinate social movements and insurrections. A content moderator thousands of miles away can change your life. What does this mean for democracy – and our shared reality?
It starts in the summer of love, with a home-made book that taught the counter-culture how to build a new civilisation – and accidentally led to the creation of the first social media platform. But a momentous decision in the mid-2000s would turn social media into giant advertising companies – with dramatic ramifications for everyone. To understand how we arrived here, Jamie tracks down the author of a 1996 law which laid the groundwork for web 2.0; interviews the Twitter employees responsible for banning Donald Trump who explain the reality of ‘content moderation’; and speaks to Facebook’s most infamous whistle-blower in a dusty room in Oxford. He goes in search of people whose lives have been transformed by the decisions taken by these new gatekeepers: a father whose daughter’s death was caused by social media, a Nobel prize winning journalist from the Philippines who decided to stand up to a dictator and the son of an Ethiopian professor determined to avenge his father’s murder. Far from being over, Jamie discovers that the battle over who controls the world’s information has only just begun.
On 30th September 2022 a coroner in London finds that Molly Russell “…died from an act of self-harm while suffering from depression and the negative effects of online content.”
The finding is a global first. Social media is ruled to have contributed to the death of a child.
In San Francisco, around the same time, a strange story is unfolding inside Twitter HQ.
Ever since Donald Trump’s account was suspended on Twitter, tensions have been building around what is and isn’t allowed on platforms.
Elon Musk shares internal staff documents with a hand-picked group of journalists. One of those journalists suspects these documents show collusion between tech platforms and the US government.
Politicians and civil groups on both the left and right from across the world, want the power and influence of these companies to be reigned in.
There’s even talk of repealing section 230 – the law that created modern social media.
In this final episode, Jamie Bartlett asks if Silicon Valley’s radical experiment is about to implode? And if the online world is chaotic now, what will advances in artificial intelligence mean for us all?
Presenter: Jamie Bartlett
Producer: Caitlin Smith
Sound design: Eloise Whitmore
Story Consultant: Kirsty Williams
Senior Producer: Peter McManus
Composer: Jeremy Warmsley
Commissioned by Dan Clarke
A BBC Scotland Production
Reading by John Lightbody
Archive credits: BBC News, September 2022; CNN, 2022; C-Span, Jan 2024; BBC Archive, 1967
New episodes released on Mondays. If you’re in the UK, listen to the latest episodes of The Gatekeepers, first on BBC Sounds: bbc.in/3Ui661u
If you are suffering distress or despair and need support, a list of organisations that can help is available at bbc.co.uk/actionline
